Wina podstawą odpowiedzialności karnej w prawie Kościoła łacińskiego
[The Guilt as the Basis of Penal Liability in the Law of the Latin Church ]

Rozdział w nierecenzowanej książce naukowej

Miejsce: Kraków
Rok wydania: 2013
Tytuł publikacji: Servabo legem tuam in toto corde meo : księga pamiątkowa dedykowana księdzu profesorowi Józefowi Krzywdzie CM, dyrektorowi Instytutu Prawa Kanonicznego UPJPII z okazji 70. rocznicy urodzin
Redaktorzy: Arkadiusz Zakręta, Andrzej Sosnowski
Streszczenie: Aby przypisać przestępstwo do sprawcy musi między nimi zaistnieć szczególna zależność na płaszczyźnie fizycznej, psychicznej, moralnej, prawnej i prawno-karnej. Nie jest zdolny do popełnienia przestępstwa ten, kto jest habitualnie pozbawiony używania rozumu, a nie można ukarać człowieka za czyn, którego nie można mu poczytać. Podstawą poczytalności karnej jest świadomość i wolna wola sprawcy, wyrażająca zgodę na popełnienie czynu zewnętrznego, bezprawnego i społecznie szkodliwego. Przyjmuje się zasadę domniemania poczytalności, ale presumpcja ta nie jest wystarczająca do wydania wyroku skazującego. Warunkiem poniesienia odpowiedzialności karnej za popełnione przestępstwo jest wina sprawcy, której rodzaj i stopień należy udowodnić oskarżonemu w postępowaniu karnym (proces karno-sądowy lub karno-administracyjny). Przestępstwo może zostać popełnione z winy umyślnej (dolus), która charakteryzuje się rozmyślnym przekroczeniem ustawy lub nakazu i daje podstawy do wymierzenia przewidzianej w prawie kary, albo z winy nieumyślnej (culpa), która występuje wskutek zaniedbania należytej staranności i jest podstawą ukarania sprawcy tylko w przypadkach wyjątkowych, gdy wyraźnie domaga się tego ustawa lub nakaz karny (kan. 1321, 1389 §2). Należy ponadto nadmienić, iż mogą zaistnieć pewne okoliczności, które będą powodować zmianę w odpowiedzialności karnej. KPK/83 w kan. 1322 - 1326 normuje okoliczności wpływające na wymiar kary za popełnienie czynu zabronionego, zagrożonego określoną sankcją karną.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność karna, okoliczności przestępstwa, poczytalność, wina