Wymierzanie kar dekretem pozasądowym - między normą a jej aplikacją
[Infliction of Punishment by the Extrajudical Decree - Between the Norm and Its Application]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Roczniki Nauk Prawnych (ISSN: 1507-7896)
Rok wydania: 2006
Strony od-do: 219-243
Streszczenie: Kanon 1342 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku stanowi: «§ 1. Ilekroć uzasadnione przyczyny przeszkadzają w przeprowadzeniu procesu sądowego, karę można wymierzyć lub deklarować dekretem pozasądowym. Natomiast środki karne i pokuty mogą być w każdym wypadku nakładane dekretem. § 2. Dekretem nie można wymierzać lub deklarować kar wiążących na stałe, jak również tych kar, których zabrania wymierzać dekretem ustanawiająca je ustawa lub nakaz». Aplikacja wyżej przedstawionych przepisów w 20-leciu pozostawania w mocy KPK/1983 wciąż napotyka wiele trudności. Wszystko to sprawia, iż pozostaje rozdźwięk pomiędzy ustanowioną normą a praktyką. Pierwsza kwestia dotyczy relacji miedzy procedurą sądową, a pozasądową wymiaru kar. Nie ma wciąż jednomyślności odnośnie do tego czy proces sądowy jest drogą zwyczajną aplikacji kary czy jedynie tylko procedurą preferowaną przez ustawodawcę. Jeśli proces sądowy jest tylko zalecanym i preferowanym sposobem aplikacji kar, ordynariusz posiada o wiele szerszy zakres władzy dyskrecjonalnej umożliwiającej mu wybór procedury administracyjnej, jako że i ta jawi się jako postępowanie „zwyczajne”. W przypadku zaś, gdy proces sądowy zostanie określony jako zwyczajny, odwołanie się do pozasądowego wymiaru kar faktycznie należeć będzie do wyjątku. Taka niejednoznaczność w ocenie przepisu kanonów 1341 i 1342 w praktyce życia Kościoła prowadzi do dania preferencji pierwszej interpretacji, co ostatecznie sprawia, że karny proces sądowy należy do rzadkości. Z tym zagadnieniem nierozerwalnie łączy się kwestia „uzasadnionych przyczyn”, które, powinny przeszkadzać (obstent) w przeprowadzeniu procesu sądowego. Tak więc, według zapisu kodeksowego, tylko wtedy, gdy proces sądowy nie może być przeprowadzony lub są poważne trudności w jego przeprowadzeniu, można odwołać się do procedury administracyjnej. Praktyka jednak wygląda zupełnie inaczej. Przyczyny, o których mowa często są jedynie tymi, które sugerują zastosowanie procedury pozasądowej, a nieliczne kary kanoniczne wymierzane są dzisiaj dekretem pozasądowym często bez uprzedniego osądu, co do istnienia jakichkolwiek przyczyn, które by do tego upoważniały. Tego rodzaju rozbieżność nie wynika ze słabości czy braków wewnętrznych ustawodawstwa karnego ile często z lekceważenia lub zaniedbań w jego aplikowaniu, nawet w przypadkach najcięższych. Wydaje się, że granica pomiędzy miłością, tolerancją, niedbalstwem, ignorancją, obojętnością i permisywizmem nie jest dostatecznie sprecyzowana i uwzględniana. Mimo braku ściśle określonej procedury do zastosowania przy wymierzaniu kar dekretem pozasądowym, ordynariusz winien zadbać o to, aby oskarżony odpowiednio powiadomiony o przestępstwie, które mu się zarzuca, miał czas przygotować obronę, posługujac się, jeśli trzeba pomocą adwokata, przedstawić swoje argumenty i to jako ostatni na jednej lub kilku audiencjach, być, zgodnie z prawem, upomnianym i mieć czas na odstąpienie od uporu. Dopiero w końcowej fazie tak przeprowadonego postępowania ordynariusz ex actis et probationis, może wymierzyć karę, po uprzednim uzyskaniu pewności moralnej, równej tej jaką się wymaga od sędziego w procesie sądowym. Wiemy niestety, że praktyka wymierzania kar często odbiega od normy nakreślonej przez ustawodawcę. Pomimo tak precyzyjnie opracowanych przepisów odnoszących się, tak do kary (in genere), jak i do procesu karnego ad poenas applicandas (in specie), ich aplikacja nie jest jednoznaczna. Pozostaje więc otwarta droga dla ustawodawstwa pokodeksowego tak uniwersalnego, jak partykularnego, aby doprowadzić do zrewidowania procedury kodeksowej lub przynajmniej doprowadzić do częstszego zastosowania w praktyce procedury sądowej aniżeli administracyjnej.
Słowa kluczowe: Kara, kanoniczny wymiar kar, karny dekret pozasądowy
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Artur Miziński",
title = "Wymierzanie kar dekretem pozasądowym - między normą a jej aplikacją",
journal = "Roczniki Nauk Prawnych",
year = "2006",
pages = "219-243"
}
Cytowanie w formacie APA:
Miziński, A. (2006). Wymierzanie kar dekretem pozasądowym - między normą a jej aplikacją. Roczniki Nauk Prawnych, 219-243.