Elementy Kanonicznego procesu karno-administracyjnego
[The Elements of the Canonical Penal-Administrative Process]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Roczniki Nauk Prawnych (ISSN: 1507-7896)
Rok wydania: 2003
Tom: 12
Numer czasopisma: 2
Strony od-do: 127-159
Streszczenie: Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku sankcjonuje znaną powszechnie w prawie i kanonistyce zasadę nulla poena sine processu, według której żadna kara kanoniczna nie może być wymierzona lub zdeklarowana bez procesu karnego sądowego bądź administracyjnego (por. can. 1341). Konieczność istnienia fazy dowodowej zanim nastąpi wymierzenie lub zdeklarowanie kary, jest także usankcjonowana przez ustawodawcę w zapisie kanonów: 1342 §2 i 1718 §1, n. 3. Ilekroć uzasadnione przyczyny przeszkadzają w przeprowadzeniu procesu sądowego karę można wymierzyć lub deklarować dekretem pozasądowym. Natomiast środki karne i pokuty mogą być w każdym wypadku nakładane dekretem (can. 1342 §1). Odnośnie słusznych przyczyn, aby pozostawić procedurę sądową i zastosować pozasądową trzeba nadmienić, iż te należy rozumieć jako sprzeciwiające się (obstent) zastosowaniu procesu sądowego, a nie jako te, które jedynie sugerują wybranie procedury administracyjnej. Kompetencja do wydania dekretu wymierzającego lub deklarującego karę, przysługuje ordynariuszowi własnemu lub ordynariuszowi miejsca, w którym przestępstwo zostało popełnione. Wymierzanie kary z zastosowaniem procedury administracyjnej nie dopuszcza do arbitralnego postępowania ze strony ordynariusza, nawet jeśli tę kwestię rozstrzyga w formie dekretu administracyjnego poszczególnego (por. can. 48). Musi on zastosować się do wszystkich norm, które regulują akty administracyjne poszczególne, a zwłaszcza dekrety. Dekret przy pomocy, którego wymierza się lub deklaruje karę jest dekretem całościowym. Zakłada postępowanie, które zawiera w sobie wiele etapów. Mamy więc do czynienia z procesem, a więc z pewną serią działań i aktów koniecznych uprzednich, zanim zostanie wydany dekret końcowy, rozstrzygający. Kanon 1720 ustanawia etapy tego postępowania. Właściwy ordynariusz ma więc obowiązek dokonać notyfikacji oskarżonemu aktu oskarżenia i wskazać odpowiednie dowody, dając mu możliwość nagromadzenia kontrargumentów i dowodów na swoją obronę, chyba, że ten, w sposób właściwy wezwany, zaniedbał pojawienia się na wezwanie ordynariusza. W takiej sytuacji ordynariusz może rozpocząć proces karny administracyjny przeciwko nieobecnemu. W procesie karnym administracyjnym jest przewidziane przesłuchanie oskarżonego z jednoczesnym zapewnieniem mu możliwości obrony. W celu wymierzenia kar zwanych cenzurami, ordynariusz musi wcześniej zastosować upomnienie kanoniczne mające na celu poprawę sprawcy czynu przestępnego. Po zakończeniu instrukcji sprawy, ordynariusz uwzględniając wszystkie dowody i argumenty powinien wraz z dwoma asesorami uważnie je rozważyć. Wnikliwa ocena środków dowodowych powinna doprowadzić ordynariusza do uzyskania pewności moralnej, co do rozstrzygnięcia sprawy. Karny proces administracyjny domaga się tego samego stopnia pewności moralnej, co proces karny sądowy. Dekret wymierzający karę powinien być wydany na piśmie i podać przynajmniej sumarycznie motywację. Brak części wykonawczej sprawia, że wymierzona lub zdeklarowana kara nie może być nałożona i po upływie czasu określonego w can. 1362 skarga o wykonanie kary ulega przedawnieniu. Od decyzji ordynariusza oskarżonemu przysługuje prawo do wniesienia rekursu. Tego typu rekurs zawsze posiada skutek zawieszający. Wnoszący rekurs od dekretu skazującego ma zawsze prawo do ustanowienia sobie adwokata lub pełnomocnika, nie prowokując jednak przez to niepotrzebnej zwłoki. Co więcej, obrońca winien być ustanowiony z urzędu, jeśli wnoszący rekurs tego nie uczynił, a przełożony uważa, że obecność takiego obrońcy jest konieczna. Dykasterie Kurii Rzymskiej są jedynymi organami właściwymi do przyjęcia rekursu hierarchicznego przeciwko dekretom karnym, wydanym przez ordynariusza. Od decyzji Kongregacji Kurii Rzymskiej można wnieść rekurs sporno - administracyjny do Sectio Altera Najwyższego Trybunału SA. Po decyzji Sygnatury Apostolskiej iter proceduralny rekursu odwoławczego od decyzji wymierzającej karę w procesie pozasądowym należy uznać za zakończony.
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Artur Miziński",
title = "Elementy Kanonicznego procesu karno-administracyjnego",
journal = "Roczniki Nauk Prawnych",
year = "2003",
number = "2",
pages = "127-159"
}
Cytowanie w formacie APA:
Miziński, A. (2003). Elementy Kanonicznego procesu karno-administracyjnego. Roczniki Nauk Prawnych, 2, 127-159.