Ustanie kar w prawie Kościoła łacińskiego
[The Cessation of Penalties in the Law of the Latin Church]

Rozdział w recenzowanej książce naukowej

Miejsce: Warszawa
Rok wydania: 2009
Tytuł publikacji: Finis legis Christus. Księga Pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Wojciechowi Góralskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin
Strony od-do: 203-220
Streszczenie: Problematyka ustania kar jest wciąż aktualna. Zmieniające się co pewien czas prawodawstwo karne Kościoła, zmierza do ustanowienia takiego sposobu ustania kar, który z jednej strony pozwalałby odczuć sprawcy dolegliwość kary jako skutek przestępstwa, a z drugiej zapewniał poszanowanie godności człowieka w wymiarze indywidualnym i społecznym. Ustanie kar w kanonicznym systemie karnym ma wymiar nie tylko indywidualny, lecz także społeczny. Jest nim zainteresowany zarówno przestępca obciążony karą, jak również wspólnota, której wyrządzono szkodę naruszając ustawę lub nakaz karny. Szczególnie istotne dla wspólnoty jest ustanie kar poprawczych, które uwarunkowane jest zadośćuczynieniem sprawcy za popełnione przestępstwo. Różne są sposoby ustania kar w zależności od ich rodzaju. Zwyczajnym sposobem ustania kary ekspiacyjnej jest jej odcierpienie. Cenzura natomiast ustaje prawie zawsze przez zwolnienie. Co do sposobów zwolnienia z cenzury, należy odróżnić sytuacje zwyczajne od nadzwyczajnych. W sytuacjach zwyczajnych zwolnienia może dokonać właściwy przełożony zarówno na forum zewnętrznym jak i wewnętrznym. Z sytuacją nadzwyczajną zaś mamy do czynienia w przypadku niebezpieczeństwa śmierci oraz trudności pozostawania bez sakramentów. Ponadto zwolnienie z niektórych kar może być zastrzeżone. Ze względu na rodzaj zastrzeżenia, możemy mówić o zastrzeżeniu zwalniania z kar Stolicy Apostolskiej lub ordynariuszowi. Wyjątkowo kara może ustać bez bezpośredniej interwencji przełożonego, mianowicie w razie zniesienia naruszonej ustawy wcześniejszej, a przynajmniej dołączonej do niej kary, przez ustawę późniejszą (kan. 1313 §2). Szczególnym sposobem uwolnienia od kary jest przedawnienie skargi o wykonanie wyroku. Kara bowiem może nie dojść do skutku w wyniku niewykonania wyroku skazującego w czasie określonym przez ustawę. Ponadto kara przestaje obowiązywać w przypadku śmierci sprawcy lub jego niezdolności do odcierpienia kary.
Słowa kluczowe: sankcje karne, cenzura, kara ekspiacyjna, zwalnianie z kar