Postmodernizm w polskiej architekturze sakralnej
[Postmodernism in Polish sacral architecture]

Rozdział w recenzowanej książce naukowej

Miejsce: Warszawa
Rok wydania: 2013
Tytuł publikacji: Postmodernizm polski : architektura i urbanistyka : antologia tekstów
Redaktorzy: Lidia Klein
Strony od-do: 218-267
Streszczenie: Postmodernizm, którego początki w architekturze światowej sięgają lat sześćdziesiątych XX w. do Polski dotarł z dwudziestoletnim opóźnieniem. Dla Kościoła Katolickiego był to czas ogromnej płodności budowlanej . Był to jednocześnie okres konsekwentnego przekładania na twórczość architektoniczną zmian liturgicznych, ogłoszonych, na zakończonym w grudniu 1965 roku, Soborze Watykańskim II. Charles Jencks określał postmodernizm światem paradoksów. Może jednym z nich jest fakt, iż szczególny dynamizm w budownictwie sakralnym przypada właśnie na tą epokę, podczas gdy filozoficzna idea postmodernizmu, odrzucająca istnienie obiektywnej prawdy, bardzo daleka jest od podstaw wiary i religii. Warto by zatrzymać się na pytaniu - na ile założenia estetyczne tegoż nurtu czerpią z idei filozoficznych i jakie jest ich odniesienie do omawianej kategorii obiektów. Niektóre bowiem z architekturą sakralną w pełni współgrają. Jencks, za jedną z podstawowych wartości nurtu przyjmuje „centralną rolę porozumienia architektury – jako sztuki publicznej - z szeroką publicznością”. Architektura sakralna, której celem jest kształtowanie miejsca spotkania wspólnoty wierzących z Bogiem, tworzona dla konkretnej społeczności, nie może jej ignorować. Kolejnym postulatem Jencksa jest częściowy powrót do tradycji, co w przypadku architektury Kościoła, który nieustannie odwołuje się i bazuje na tradycji może być sprawą głęboko uzasadnioną. Zdecydowanie mniej, z charakterem domu Boga, korespondują postulowane przez R. Venturiego ironiczne zestawienia, zabawa konwencjami i przyzwyczajeniami estetycznymi odbiorcy, czy hasło „form follows fiction”, które pozwala na wprowadzanie formy absolutnie nie wskazującej na funkcję obiektu, co bardzo wyraźnie możemy dostrzec w twórczości Mario Botty , rzadziej w naszej rodzimej architekturze. Bardzo spójny natomiast z duchem Kościoła zdaje się być postmodernistyczny dualizm zestawienia elementów tradycji w wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Czy jednak i w jakiej mierze teoretyczne założenia znajdują zastosowanie w konkretnych realizacjach?
Słowa kluczowe: architektura postmodernistyczna, architektura sakralna