Zagadnienia filozoficzne w pracach Lewisa Carrolla
[Philosophical Questions in Lewis Carroll's Works]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Roczniki Filozoficzne (ISSN: 0035-7685)
Rok wydania: 2005
Tom: 53
Numer czasopisma: 1
Strony od-do: 55-85
Streszczenie: Artykuł Inspiracje twórczością Lewisa Carrolla w filozofii analitycznej podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, dlaczego pomysły Lewisa Carrolla – XIX-wiecznego matematyka i autora lektur dla dzieci (Alicji w Krainie Czarów i Po Drugiej Stronie Lustra) – przekazane w formie bajki, zafascynowały wielu filozofów analitycznych? Próbuje odpowiedzieć na pytanie, na czym polega wkład Carrolla do współczesnej logiki i filozofii? Artykuł ukazuje dorobek Lewisa Carrolla w dziedzinie matematyki rekreacyjnej, którą popularyzował w formie zagadek, łamigłówek, dubletów, kalamburów i dubletów porównywanych przez niektórych logików do systemu formalnego. Ukazuje również Carrolla jako za jednego z pionierów logiki symbolicznej w tradycji Boole’a i De Morgana. Podstawową tezą artykułu jest to, że Lewis Carroll – pozostając w anglosaskiej tradycji filozofii Dawida Hume’a i George’a Berkeleya – dostarczył materiału ilustracyjnego dla problemów związanych z użyciem języka. W niebanalny sposób przedstawił, jak niewłaściwe użycie języka prowadzi do powstania problemów filozoficznych. Artykuł ukazuje istotę teorii języka u Carrolla, w której język może być zarówno czymś hermetycznym, do czego ma dostęp tylko jedna osoba (przypadek Humpty Dumpty’ego), ale również czymś wspólnym, społecznym (rozmowa Alicji z Białym Królem). Carroll odróżniał również to, co jest nonsensem od tego, co jest absurdem (kryterium stanowi stosunek do logiki). Celem Carrolla było przede wszystkim wykrycie nonsensów, jakie kryły się za sformułowaniem problemu metafizycznego. Na podstawie gry słów wskazywał na to, w jaki sposób filozofowie traktowali problemy związane z naturą rzeczywistości, czasu i przestrzeni, doprowadzając często ich rozwiązania do absurdu (sen Czerwonego Króla). Artykuł śledzi również powiązania między Carrollem, a Ludwigiem Wittgensteinem, związek między nimi upatrując w tym, że absurd wprowadzony za pomocą humoru jest czymś w rodzaju szczepionki ma uchronić nas przed tworzeniem niedorzeczności w filozofii. W konkluzji stwierdza się, że najbardziej znaczące dla filozofów analitycznych przemyślenia Carrolla dotyczą natury języka, który nie jest u niego medium przezroczystym, ale czymś, na którego opór napotykamy komunikując się z innymi, jak również czymś, co może być elastyczne i dostosowane do naszej woli. Manipulując językiem pokazuje, w jaki sposób filozofia balansuje na granicy sensu i nonsensu, jak często problemy filozofii biorą się z błędnego używania języka i błędnego stawiania problemów.
Słowa kluczowe: Carroll, absurd, język, filozofia analityczna, logika, Wittgenstein
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Anna Głąb",
title = "Zagadnienia filozoficzne w pracach Lewisa Carrolla",
journal = "Roczniki Filozoficzne",
year = "2005",
number = "1",
pages = "55-85"
}
Cytowanie w formacie APA:
Głąb, A. (2005). Zagadnienia filozoficzne w pracach Lewisa Carrolla. Roczniki Filozoficzne, 1, 55-85.