Słowo jako obraz i rzecz w przestrzeni galerii. Konceptualne gry z tekstem na przykładzie wybranych realizacji w Galerii Foksal
[The word as a picture and thing in the gallery space. Conceptual games with text on the example of selected implementations in the Foksal Gallery.]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Sztuka i Krytyka [Warszawa] (ISSN: 2544-9281)
Rok wydania: 2018
Numer czasopisma: 9 (72)
Strony od-do: 17-37
Streszczenie: Połowa lat 60. ubiegłego wieku przyniosła znaczącą redefinicję języków sztuki. Pojawienie się dyskursu konceptualnego, swoistej autorefleksji sztuki nad samą sobą, zmieniło definitywnie definicję tego, czym ona jest. Nastąpiło zatem przesunięcie punktu ciężkości ze sfery strukturalnej na sferę pojęciową. Drugą stroną dematerializacji przedmiotu-dzieła sztuki była jego „teoretyzacja” – tak oto swoje „panowanie” zakończyła estetyka smaku i wrażliwości. Od teraz liczyć się miało nie tyle „wyrażanie” (ekspresja), co raczej stanowienie znaczeń. Kluczowym narzędziem artysty stać się musiał więc język werbalny, a co za tym idzie, do obszaru sztuki plastycznej wprowadzony został tekst. W Polsce jednym z bardziej dynamicznych ośrodków, w których podjęto teoretyczną i artystyczną refleksję na tymi zmianami, stała się warszawska Galeria Foksal. Analiza kilku zrealizowanych w niej pokazów konceptualnych pokazuje, jak litera(y) i słowo(a) na wiele sposobów stawały się obrazem (rzeczą) w przestrzeni, która właśnie przestała być tylko „white cube”. I tak np. Zbigniew Gostomski w pracy „iiiii…” tytułową literę „rozrastającą się” jako znak i słowo na ścianach galerii potraktował w kategoriach niekończącego się systemu plastycznego. Wszelkie możliwe kombinacje pierwszych 9 liter alfabetu – od „A” do słowa „IDEA” – posłużyły Jarosławowi Kozłowskiemu w jego „badaniach filozoficznych” nad językiem sztuki i jego granicami. Dla Stanisława Dróżdża litery (nie)układające się w słowo „między” pozwoliły skonfrontować plastykę (układy graficzne) z procesem semantycznym (układy znaczeń). Słowo „particolare” (szczegół) rzutowane przez Giovani Anselmo na rzeczy w galerii podkreślało przekształcenie pojęcia w konkret. Alain Jaquet pojęcia o charakterze wybitnie wizualnym, jak kolory tęczy i przezroczystość, przedstawił w oparciu o alfabet Braille`a, a więc dla większości ludzi - poza sferą wizualną. Po słowa układające się w dłuższe ciągi znaczeń sięgnęli z kolei Koji Kamoji (tablica z napisem w pustej sali będąca próbą zniesienia europejskiej perspektywy przez Japończyka), Lawrence Weiner (teksty na ścianach w formie typograficznie skrojonych „sentencji” uwalniające przekaz od funkcji interweniującego medium). Tak oto tekst, „wessany” przez artystów w obręb ich działań, stawał się nieodłączną częścią dzieła sztuki, łącząc po raz pierwszy teorię z praktyką artystyczną.
Słowa kluczowe: Galeria Foksal, sztuka konceptualna, "gry językowe"
Dostęp WWW: http://www.world-art.pl/pliki/sztuka_i_krytyka_nr_9_2018.pdf
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Anna Dzierżyc-Horniak",
title = "Słowo jako obraz i rzecz w przestrzeni galerii. Konceptualne gry z tekstem na przykładzie wybranych realizacji w Galerii Foksal",
journal = "Sztuka i Krytyka [Warszawa]",
year = "2018",
number = "9 (72)",
pages = "17-37"
}
Cytowanie w formacie APA:
Dzierżyc-Horniak, A. (2018). Słowo jako obraz i rzecz w przestrzeni galerii. Konceptualne gry z tekstem na przykładzie wybranych realizacji w Galerii Foksal. Sztuka i Krytyka [Warszawa], 9 (72), 17-37.