Próby wznowienia stosunków dyplomatycznych między Stolicą Apostolską a Rosją w latach 1887-1888
[Efforts to restore diplomatic relations between the Vatican and Russia in 1887-1888]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Nasza Przeszłość. Studia z Dziejów Kościoła i Kultury Katolickiej w Polsce (ISSN: 0137-3218)
Rok wydania: 2003
Tom: 99
Strony od-do: 259-280
Streszczenie: Sytuacja prawna i możliwości działania Kościoła katolickiego na ziemiach polskich w XIX wieku zależały od polityki władz zaborczych. Broniąc hierarchii i wiernych, Stolica Apostolska wielokrotnie uciekała się do interwencji drogą dyplomatyczną. Najbardziej skomplikowane i burzliwe były relacje pomiędzy Rzymem a Rosją. W 1877 r. doszło do formalnego zerwania stosunków dyplomatycznych, a działająca przy Watykanie od 1817 r. legacja rosyjska została zlikwidowana. W trosce o los Kościoła w państwie carów nowo wybrany papież Leon XIII zainicjował nieoficjalne rozmowy z dyplomacją rosyjską. Doprowadziły one do podpisania w 1882 r. porozumienia, regulującego podstawowe dla Kościoła polskiego kwestie (ilość diecezji, nominacje biskupów, status seminariów duchownych, odwołanie nadzwyczajnych rozporządzeń przeciw duchowieństwu katolickiemu). Gdy w następnych latach stało się jasne, że strona rosyjska nie przestrzega warunków porozumienia, Stolica Apostolska podjęła kolejną próbę nieoficjalnych negocjacji. Ich głównym celem było przywrócenie przedstawicielstwa Rosji przy Watykanie. Leon XIII i jego współpracownicy wierzyli, że nawiązanie zerwanych stosunków dyplomatycznych wpłynie na złagodzenie antykatolickiej polityki władz rosyjskich, a w każdym razie umożliwi dyplomacji watykańskiej szybszą i skuteczniejszą interwencję. W styczniu 1887 r. w Wiedniu zainicjowana została seria nieoficjalnych spotkań pomiędzy ambasadorem rosyjskim Aleksym Łobanowem i nuncjuszem apostolskim Serafinem Vannutelli, a następnie Luigim Galimberti. Strona rosyjska konsekwentnie odrzucała propozycje przywrócenia legacji przy Watykanie, godząc się co najwyżej na wydelegowanie do Rzymu reprezentanta o charakterze półurzędowym. W toku negocjacji poruszane były również inne kwestie sporne, jak wolność korespondencji między papieżem a biskupami, próby wprowadzenia języka rosyjskiego do nabożeństw katolickich, „polskie wpływy” w Watykanie i „mieszanie polityki z religią” przez Polaków. W czerwcu 1887 r. nuncjusz Galimberti otrzymał z Sekretariatu stanu wykaz zarzutów dotyczących polityki władz carskich wobec Kościoła katolickiego już po podpisaniu porozumienia z 1882 r. Za pośrednictwem ambasady rosyjskiej w Wiedniu udało się dokument ten przekazać do Petersburga, jednak w złagodzonej wersji i drogą nieoficjalną. Ostra reakcja przedstawicieli rządu rosyjskiego oraz niedyskrecje prasowe dotyczące stanu rokowań doprowadziły do ich zawieszenia w październiku 1887 r. Na rozpoczęcie i przebieg rozmów w Wiedniu istotny wpływ wywierała sytuacja polityczna w Europie, w której sprzymierzona z Rosją Francja zaczynała rywalizować z sojuszem niemiecko-austriacko-włoskim o moralne poparcie papiestwa. Wpływ ten uwidocznił się zwłaszcza w nieoczekiwanym finale rokowań. W marcu 1888 r., prawdopodobnie pod wpływem nacisków francuskich, car Aleksander III wydelegował do Rzymu Aleksandra Izwolskiego, aby nawiązał bezpośrednie rozmowy z Sekretariatem stanu. Dyplomata ten pozostał już przy Watykanie, a w 1894 r. został mianowany ministrem rezydentem.
Słowa kluczowe: Stolica Apostolska a Rosja, dyplomacja watykańska
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Anna Barańska",
title = "Próby wznowienia stosunków dyplomatycznych między Stolicą Apostolską a Rosją w latach 1887-1888",
journal = "Nasza Przeszłość. Studia z Dziejów Kościoła i Kultury Katolickiej w Polsce",
year = "2003",
pages = "259-280"
}
Cytowanie w formacie APA:
Barańska, A. (2003). Próby wznowienia stosunków dyplomatycznych między Stolicą Apostolską a Rosją w latach 1887-1888. Nasza Przeszłość. Studia z Dziejów Kościoła i Kultury Katolickiej w Polsce, 259-280.