Sto osiemdziesiąt lat później. Kilka uwag na marginesie "Rozważań o dyplomacji" księcia Adama i "Studium" Marka Kornata
[180 Years After. Some Remarks on the Essay on Diplomacy by Prince Adam and A Study by Marek Kornat]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej (ISSN: 1732-1395)
Rok wydania: 2012
Tom: 10
Numer czasopisma: 4
Strony od-do: 29-44
Streszczenie: W 2011 roku, 150 lat po śmierci Adama Jerzego Czartoryskiego, jego Rozważania o dyplomacji opublikowane w języku francuskim w 1830 roku doczekały się pierwszego krytycznego przekładu na język polski. Przekład Jana Marii Kłoczowskiego został wydany wraz z obszernym studium Marka Kornata, badacza historii stosunków międzynarodowych. Edycja ta stanowi istotne wydarzenie naukowe. Traktat Czartoryskiego podejmuje aktualną do dziś problematykę porządku międzynarodowego, zbiorowego bezpieczeństwa, prawa do suwerenności, jedności Europy. Marek Kornat analizuje koncepcje księcia Adama w szerokiej perspektywie europejskiej myśli politycznej oraz wskazuje, które z nich miały charakter nowatorski i trwały. Ukazuje autora Rozważań jako wybitnego teoretyka dyplomacji, stawiając go w jednym rzędzie z Benjaminem Constant i Alexisem de Tocqueville. Zwraca również uwagę, że chociaż wiele propozycji Czartoryskiego miało charakter prekursorski, nie są one dzisiaj wiązane z jego nazwiskiem, a dorobek teoretyczny polskiego męża stanu nie został doceniony przez historiografię polską i obcą. Polityczna biografia księcia Adama została z konieczności potraktowana w Studium dość skrótowo. Rozwijając ten wątek, można zadać pytanie, jaki był realny wpływ Czartoryskiego na Aleksandra I i na politykę Rosji do 1815 roku. Wydaje się, że mimo niezaprzeczalnej roli, jaką odegrał on w sprawach polskich, jego możliwości działania były raczej ograniczone. Inna interesująca kwestia to problem genezy Świętego Przymierza oraz związków między Aktem Świętego Przymierza (26 IX 1815) i koncertem mocarstw (pentarchią) w Europie. Akt Świętego Przymierza nawiązywał do koncepcji Ligi Europejskiej z 1804 roku, której współautorem był Adam Czartoryski. Jednocześnie jednak był inspirowany przez idee niemieckiego odrodzenia religijnego, zwłaszcza przez bliskie Aleksandrowi I dzieła Franza von Baadera.
Słowa kluczowe: Adam Jerzy Czartoryski, historia dyplomacji, historia idei
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Anna Barańska",
title = "Sto osiemdziesiąt lat później. Kilka uwag na marginesie ''Rozważań o dyplomacji'' księcia Adama i ''Studium'' Marka Kornata",
journal = "Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej",
year = "2012",
number = "4",
pages = "29-44"
}
Cytowanie w formacie APA:
Barańska, A. (2012). Sto osiemdziesiąt lat później. Kilka uwag na marginesie "Rozważań o dyplomacji" księcia Adama i "Studium" Marka Kornata. Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, 4, 29-44.