Prawo a jeńcy wojenni w okresie średniowiecza. Wybrane zagadnienia
[Law and prisoners of war in the Middle Ages. Selected Issues]
Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowanyMiejsce: Lublin
Rok wydania: 2020
Tytuł publikacji: Wojna i prawo : z dziejów wojskowości polskiej i powszechnej
Redaktorzy: Andrzej Niewiński
Tom: 9
Strony od-do: 82-116
Streszczenie: Od XIII w. krystalizował i formalizował się odrębny status jeńca wojennego, uznawany przez kodeks rycerski i ściśle związany z praktyką wykupu – rycerze wzięci do niewoli podczas wojny cieszyli się poważaniem mającym zagwarantować im pozostanie przy życiu oraz odzyskanie wolności na drodze uiszczenia okupu. Pod wpływem refleksji nad dotychczasową praktyką wojenną na zachodzie Europy w późnym średniowieczu starano się dokonać podstawowych kodyfikacji dotyczących losu wziętych do niewoli. Jednakże o ile pilnowano przestrzegania istniejącego prawa zwyczajowego w sprawach natury finansowej, traktowanie pojmanego do niewoli w znacznej mierze zależało od dobrej woli tego, który go pojmał. W XV w. przyjęło się już sformułowanie „jeniec wojenny”, ale nie tyle określało ono status jeńca, co raczej status właściciela jeńca. Właściciel nie miał w zasadzie żadnych powinności względem pojmanego, a od strony prawnej regulowano głównie kwestie zysku, czyli zobowiązań jeńca a nie jego praw. Prawo wojenne w swej ówczesnej postaci (czyli zasadniczo zwyczajowe) nie obejmowało uprawnień jeńca czy też nie broniło go przed nadużyciami, skupiając się głównie na kwestiach prawa własności, a w konsekwencji pozyskania korzyści finansowych przez właściciela jeńca. Prawo do okupu stanowiło jego prerogatywę i chodziło przede wszystkim o wyegzekwowanie tego prawa, a nie o dobrobyt jeńca. Prawo wojenne stanowił zatem korpus uświęconych tradycją zwyczajów oraz królewskie rozporządzenia (ordonanse), ale w odniesieniu do niewoli militarnej dotyczyły one głównie kwestii podziału łupów i ustalenia słuszności roszczeń do jeńca w sytuacji gdy nie było pewności kto go pojmał. Głównym celem regulacji było zapewnienie sprawnego przebiegu procesu wykupu z uwzględnieniem interesów właściciela jeńca, lecz z całkowitym pominięciem interesów pojmanego. Prawo militarne nie określało zatem statusu (poza tym, że nie był niewolnikiem) ani praw jeńca – jego traktowanie, a nawet życie, znajdowało się poza zakresem sformalizowanego kodeksu prawa.
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Andrzej Niewiński",
title = "Prawo a jeńcy wojenni w okresie średniowiecza. Wybrane zagadnienia",
journal = "",
year = "2020",
pages = "82-116"
}
Cytowanie w formacie APA:
Niewiński, A. (2020). Prawo a jeńcy wojenni w okresie średniowiecza. Wybrane zagadnienia. , 82-116.