Modele równań strukturalnych w metodologii badań psychologicznych. Problematyka przyczynowości w modelach strukturalnych i dopuszczalność modeli
[Structural Equation Models in Methodology of Psychological Research. The Issue of Causality in Structural Models and Model Admissibility.]
Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowanyMiejsce: Lublin
Rok wydania: 2011
Tytuł publikacji: Studia z Psychologii w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim
Redaktorzy: Oleg Gorbaniuk, Beata Kostrubiec-Wojtachnio, Dagmara Musiał, Michał Wiechetek, Agata Błachnio, Aneta Przepiórka
Tom: 17
Strony od-do: 209-241
Streszczenie: Treść artykułu koncentruje się na wybranych możliwościach modeli równań strukturalnych (SEM - ang. Structural Equation Models). Korzystając z nich badacze reprezentujący nauki społeczne (psychologia, pedagogika, socjologia, ekonomia i in.) śmielej podejmują problem przyczynowości w badaniach, budują modele teoretyczne aspirujące do wyjaśniania zjawisk psychicznych i empirycznie je weryfikują. Stało się to możliwe dzięki temu, że w ostatnim dwudziestoleciu opracowano wiele zaawansowanych programów do modelowania strukturalnego. Pozwalają one na wielowymiarową i wielozmiennową precyzyjną analizę danych empirycznych odnoszących się do określonych aspektów rzeczywistości, z większymi niż dotąd możliwościami niż te, które oferowała klasyczna statystyka. Stosowanie SEM umożliwia także rozwój tych nauk, gdyż bardziej bezpośrednio i efektywniej niż dotąd skonfrontowane są „teoria” z „empirią”, co owocuje koniecznością optymalizowania modeli teoretycznych – z jednej strony, a z drugiej - narzędzi służących do diagnozy rzeczywistości psychologicznej. Ponadto, dzięki SEM, tradycyjne hipotezy badawcze zostają wzbogacone o aspekt przyczynowości. Niniejszy artykuł, w formie ogólnej oraz bardziej zobrazowanej na rycinach, przedstawia Czytelnikowi kilka wybranych aspektów hipotetycznej przyczynowości, które dzięki SEM można uczynić przedmiotem testowania. Przedstawia także kilka podstawowych kryteriów (testy dobroci dopasowania), na podstawie których dokonuje się oceny dopasowania modelu teoretycznego do empirycznej macierzy kowariancji kontrolowanej układem równań.
Słowa kluczowe: modele równań strukturalnych (SEM - ang. Structural Equation Models), problem przyczynowości w SEM, wybrane kryteria dopuszczalności SEM
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Andrzej Januszewski",
title = "Modele równań strukturalnych w metodologii badań psychologicznych. Problematyka przyczynowości w modelach strukturalnych i dopuszczalność modeli",
journal = "",
year = "2011",
pages = "209-241"
}
Cytowanie w formacie APA:
Januszewski, A. (2011). Modele równań strukturalnych w metodologii badań psychologicznych. Problematyka przyczynowości w modelach strukturalnych i dopuszczalność modeli. , 209-241.