Akademicka nauka przemysłowa i jej normy PRICE
[Academic Industrial Science and its Norms PRICE]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne (ISSN: 2300-4711)
Rok wydania: 2021
Numer czasopisma: 9(1)
Strony od-do: 29-48
Streszczenie: Ćwierć wieku temu John Ziman sformułował tezę, iż nauka akademicka i nauka przemysłowa stapiają się w jeden system nauki postakademickiej i zarazem postprzemysłowej, w którym Mertonowskie normy nauki akademickiej wyrażone akronimem CUDOS (communism, universalism, disinterestedness, organized scepticism) ustępują miejsca normom nauki przemysłowej wyrażonym akronimem PLACE (proprietary, local, authoritarian, commissioned, expert). W niniejszym artykule bronię tezy, iż ów system wyewoluował w system akademickiej nauki przemysłowej, której normy można wyrazić akronimem PRICE: patron relevant, innovative, competitive, econometrical. Reformowanie nauki akademickiej okazuje się wobec tego także jej re-normowaniem w zakresie i etyki, i organizacji badań. Źródłem owej transformacji jest utożsamienie wiedzy z towarem. Etyka badań naukowych przekształca się w etykę produkcji wiedzy, a instytucje naukowe to producenci wiedzy, która staje się „towarem epistemicznym”, gdy jest na tenże fragment zapotrzebowanie jako na coś, co zaspokaja potrzeby „konsumentów”. Naukowcy są zaś elementem procesu produkcji wiedzy, a sam ten proces podlega kalkulacjom rynkowym. Nie podważa to epistemicznej wartości danego projektu badawczego i jego wyników, ale prowadzi do kontrowersyjnych konsekwencji, m.in. do fragmentaryzacji i aspektualizacji wiedzy, związania kierunków badawczych z interesami podmiotów władzy i ignorowania krytyki transformatywnej. W rezultacie niekiedy to, co było w nauce Mertonowskiej traktowane jako zagrożenie czy wykroczenie przeciwko etosowi nauki okazuje się racjonalnym zachowaniem przedsiębiorcy funkcjonującego na rynku dóbr i usług epistemicznych. Akademicka nauka przemysłowa nie jest też w stanie pełnić w społeczeństwie ról poza-instrumentalnych (kształtowania światopoglądu, wspierania społecznej racjonalności, dostarczania niezależnych ekspertów), które pełniła nauka akademicka. Próby zapobiegania tym problemom czy zagrożeniom będą zaś z góry skazane na niepowodzenie, ponieważ środki zaradcze są oparte na innym rozumieniu wiedzy.
Słowa kluczowe: nauka akademicka, nauka przemysłowa, akademicka nauka przemysłowa, etyka badań naukowych, etyka produkcji wiedzy, wiedza jako towar epistemiczny, poza-instrumentalne role nauki
Dostęp WWW: https://www.researchgate.net/publication/352787722_Akademicka_nauka_przemyslowa_i_jej_normy_PRICE
DOI: 10.37240/FiN.2021.9.1.4
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Ewa Lekka-Kowalik",
title = "Akademicka nauka przemysłowa i jej normy PRICE",
journal = "Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne",
year = "2021",
number = "9(1)",
pages = "29-48"
}
Cytowanie w formacie APA:
Lekka-Kowalik, E. (2021). Akademicka nauka przemysłowa i jej normy PRICE. Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne, 9(1), 29-48.