Logos i etos filozofii
[Logos and Ethos of Philosophy]
Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowanyMiejsce: Lublin
Rok wydania: 2017
Tytuł publikacji: Logika - filozofia - człowiek : wybór tekstów Stanisława Kamińskiego i Jerzego Kalinowskiego
Redaktorzy: Agnieszka Lekka-Kowalik, Konrad Zaborowski
Strony od-do: 7-17
Streszczenie: Jerzy Kalinowski (1916-2000) i ks. Stanisław Kamiński (1919-1986), autorzy prac składających się na tom "Logika – filozofia – człowiek. Wybór tekstów Stanisława Kamińskiego i Jerzego Kalinowskiego", to wybitni przedstawiciele pierwszego pokolenia lubelskiej szkoły filozoficznej – programu dydaktycznego i stylu uprawiania filozofii. W zamierzeniu wybrane artykuły mają dać czytelnikowi obraz głównych obszarów badawczych Kalinowskiego i Kamińskiego. Dla Kalinowskiego jest to logika norm i filozofia prawa, a dla Kamińskiego – logika i metodologia nauk. Wybrane artykuły mają też pokazać, że obaj myśliciele rzeczywiście należeli do jednej szkoły filozoficznej. Wspólny jest ich pogląd na naturę filozofii. „Filozofia – twierdzi Kalinowski – zajmuje się nie tylko stwierdzaniem istnienia świata i poznawaniem jego istoty i istoty składających się nań bytów przygodnych, lecz także wyjaśnianiem jednego i drugiego”, a Kamiński pisze: „Filozofia klasyczna przyjmuje maksymalizm gnozeologiczny, dążąc do najgłębszego wyjaśnienia [...] całej rzeczywistości”. Obaj myśliciele akceptują więc realizm metafizyczny i poznawczy. Akceptują też historyzm, uważają, że należy poznać dotychczasowe wyniki badań nad danym zagadnieniem, bo wtedy i ogląd i analizy będą wyostrzone i pogłębione. Tak rozumiana filozofia jest nauką – scientia i obaj myśliciele kładą nacisk na jej rygor logiczno-metodologiczny. Kalinowski postuluje opracowanie metodologii filozofii, a Kamiński wprost twierdzi: „nie powinno się traktować filozofii wyłącznie jako pewnego rodzaju satysfakcjonującego przeżywania (w perspektywie aksjologicznej) spraw ludzkich jako ekspresji osobowości (wyżywanie się) lub szkolenia się w dogłębnym i namiętnym myśleniu”. Obaj też uważają, że wyjaśniając byt czy też rozmaite jego kategorie, należy się odwoływać do ostatecznych racji ontycznych, co jest szczególnie ważne w przypadku wyjaśniania bytu ludzkiego. Podzielają też przekonanie o egzystencjalnie ważnej roli filozofii. Kamiński w artykule O naturze filozofii z I tomu Pism wybranych twierdzi: „Filozofia stanowi przeto jakby samoświadomość kultury; przenika ją całą, lecz nie redukuje się do żadnej z jej dziedzin oraz teoretycznie tak je scala, by człowiek mógł harmonijnie i w pełni się doskonalić. On bowiem tworzy kulturę, ale i sam zostaje przez nią formowany. Z tej też racji filozofia winna przyczyniać się do personalistycznego charakteru kultury, czyli pokazywać jak kultura ma być godną człowieka i jak najlepiej winna służyć jego rozwojowi”; a w zamieszczonym w tej książce artykule O metodzie filozofii klasycznej wyjaśnia: „Filozofia dostarcza bowiem racjonalnie uzasadnionych podstaw do zbudowania poglądu na świat, ułatwia doskonalenie osobowości oraz pełni zazwyczaj funkcję generowania, integrowania i [ funkcję] regulatywną w naukach”. Kalinowski podsumowuje artykuł O istocie i jedności filozofii następująco: „Filozofia – jest nazwą właściwą jednej tylko, wyżej określonej wiedzy ludzkiej. Najcenniejszej – ze względu na to, co poznaje i jakie znaczenie ma dla całego życia ludzkiego – z osiągalnych przez człowieka przy użyciu przyrodzonych jego władz poznawczych i przez to uzasadniającej dla siebie miano mądrości”. Obaj myśliciele uznają natomiast autonomię filozofii wobec nauk szczegółowych i teologii. Głoszą też etyczną odpowiedzialność filozofów. Kamiński przypomina: „Poznawszy to, co słuszne i najważniejsze, nie może się uchylić od wynikających z tego obowiązków, choćby kosztem daleko idących wyrzeczeń”. Kalinowski dodaje: „Prawda filozoficzna jest wymagająca”, a „prawdziwe powołanie filozofa jest być świadkiem prawdy, przede wszystkim na płaszczyźnie intelektualnej”. Taka postawa znajduje wyraz we wzajemnej krytyce w obrębie szkoły, a z drugiej strony w pokorze poznawczej, nakazującej szukać słusznych tez w poglądach innych myślicieli.
Słowa kluczowe: Stanisław Kamiński, Jerzy Kalinowski, filozofia, logika, lubelska szkoła filozoficzna
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Ewa Lekka-Kowalik",
title = "Logos i etos filozofii",
journal = "",
year = "2017",
pages = "7-17"
}
Cytowanie w formacie APA:
Lekka-Kowalik, E. (2017). Logos i etos filozofii. , 7-17.