Fantomas i surrealiści
[Fantomas and the surrealists]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Kultura i Historia (ISSN: 1642-9826)
Rok wydania: 2017
Numer czasopisma: 32
Strony od-do: 207-215
Streszczenie: Cykl 32 powieści o Fantomasie Pierre’a Souvestre’a i Marcela Allain’a (1910-13) powstał w wyniku karkołomnego kontraktu. Autorzy zobowiązali się dostarczać wydawnictwu co miesiąc nową, liczącą ponad 300 stron powieść. Presja czasu sprawiła, że powstało dzieło niezamierzenie awangardowe, bliskie wyzwalającym podświadomość próbom z zapisem automatycznym, a sam Fantomas – mroczny „Geniusz Zła”, stał się ulubionym bohaterem surrealistów. Fascynowała ich jego nieuchwytna tożsamość, niezrozumiałe zbrodnie i brawura z jaką je popełniał. Szczególnie filmowa wersja Louis Feuillade’a (5 odcinków, 1913-14) przemawiała do surrealistycznej wyobraźni. Połączenie kina – miejsca, gdzie prawda i fałsz, wyobraźnia i realizm, okrucieństwo i komizm nie są pojęciami sprzecznymi i tej szczególnej powieści stało się dla surrealistów ważnym źródłem inspiracji. Tematem referatu będzie analiza plastycznych dzieł artystów związanych z surrealizmem, w których widoczne są ślady fascynacji postacią Fantomasa. Najważniejszych przykładów dostarczy twórczość René Magritte’a. Jednym z jego ulubionych motywów był postać człowieka w meloniku inspirowana po części Fantomasem, a jednocześnie figurą pozbawionego właściwości „człowieka z tłumu”. Magritte w 1928 roku opublikował w pismie belgijskich surrealistów „Distances” kilka tekstów, których bohaterem jest tajemniczy amerykański detektyw Nick Carter łączący w jednej osobie geniusza zbrodni i przedstawiciela prawa. Na tą podwójną tożsamość kojarzącą się z Fantomasem (w ostatnim odcinku powieści Fantomas okazuje się bratem bliźniakiem ścigającego go detektywa Juve’a), nakłada się jeszcze jedna postać – postać samego artysty, który oparł na niej swój starannie pielęgnowany publiczny wizerunek. Wśród wielu inspirowanych Fantomasem obrazów artysty wymienić można m.in. Le Barbare (1927), którego źródłem była okładka pierwszego numeru powieści Allain’a i Souvestre’a czy L’Assassin menacé (1927) przypominający konkretną scenę z filmu Le rendez-vous. Le mort qui tue (1913 trzeci odcinek serii Feuillade’a). Przykładów surrealistycznych fascynacji Fantomasem dostarczają także kolaże Maxa Ernsta z cyklu La femme 100 tête i wiele innych prac.
Słowa kluczowe: surrealizm, Fantomas, kultura popularna, Rene Magritte, Max Ernst
Dostęp WWW: http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/wp-content/uploads/2018/05/Kultura-i-Historia-nr-32-2017-210-218.pdf
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Agnieszka Kuczyńska",
title = "Fantomas i surrealiści",
journal = "Kultura i Historia",
year = "2017",
number = "32",
pages = "207-215"
}
Cytowanie w formacie APA:
Kuczyńska, A. (2017). Fantomas i surrealiści. Kultura i Historia, 32, 207-215.