Pedagogia wzoru jako model formacji duchownych w Kościele starożytnym.
[Personal example Pedagogy as a model for the formation of clergy in the Ancient Church.]
Książka naukowa recenzowanaMiejsce: Warszawa
Rok wydania: 2013
Streszczenie: Działalność Jezusa w odniesieniu do Dwunastu, wybranych przez Niego, wyznacza pewne kluczowe linie, według których powinno się wypełniać ich życie, nazwane z czasem życiem apostolskim. Stanowi ono rzeczywistość, której istotnymi elementami są: naśladowanie Chrystusa, życie we wspólnocie i głoszenie Ewangelii. Do tego wzoru, jak do źródła, będą powracać chrześcijanie w ciągu kolejnych wieków istnienia Kościoła. Z nauczania św. Pawła wynika, że Apostołowie i ich uczniowie mieli świadomość, iż przełożeni wspólnoty, pełniący urząd kościelny, mają swoim życiem (jako "żywy wzór") głosić i uobecniać pamięć o tym Wydarzeniu, na co zwracał on nieustannie uwagę w formacji swoich współpracowników. Apostołowie i ich uczniowie pełnili to zadanie w sposób publiczny, instytucjonalny i wspólnotowy, tworząc w ten sposób zarazem pierwszy wzorzec (kanon) formacji prezbitera. Do początku IV w. Kościół zdołał rozwinąć swoją wewnętrzną organizację. Powstał dokładnie ustalony porządek wśród członków kleru, przyjęty według różnicujących stopni święceń (biskup, prezbiter, diakon, subdiakon, akolita, egzorcysta, lektor ostiariusz), którym przypisywane są specyficzne role w zakresie służby wspólnocie. W prawodawstwie synodalnym i papieskim, jak również w zaangażowaniu poszczególnych biskupów przejawia się dążenie do potwierdzenia i udoskonalenia tej struktury, co widać na przykładzie precyzowania i podnoszenia kryteriów dotyczących przyjmowania kandydatów na duchownych, a także w trosce o ich formację duchową i intelektualną. Podstawowym punktem odniesienia w tej materii pozostawały nadal wymogi kwalifikacyjne zawarte w Listach pasterskich św. Pawła. W okresie starożytności nie istnieją jeszcze miejsca lub instytucje zajmujące się wprost (specyficznie i bezpośrednio) formacją kapłańską. Odbywało się ją uczestnicząc w liturgii sprawowanej przez biskupa i poprzez osobiste studium. Biskupi i prezbiterzy prawie wszyscy byli samoukami, jeżeli chodzi o ich przygotowanie teologiczne, biblijne i duchowe. Z tego względu, że nie istniał żaden cykl studiów i formacji, który kończyłby się niejako w sposób naturalny przyjęciem święceń, wybierano te osoby, które uważano za najbardziej odpowiednie według osądu biskupa lub wspólnoty. Z doświadczeń monastycznych zrodziły się epokowe rozwiązania problemu przygotowania do kapłaństwa Euzebiusza z Vercelli i Augustyna, którzy stali się organizatorami "klasztoru duchownych" (monasterium clericorum), wprowadzając w nim życie wspólne łączące ideały zakonne z formalnym przygotowaniem intelektualnym i pastoralnym do kapłaństwa. Przygotowanie intelektualne uwzględniało zagadnienia z literatury klasycznej i chrześcijańskiej. Przy tym szczególny nacisk kładziono na studiowanie Pisma Świętego oraz na główne problemy dogmatyczne i moralne, akcentowano również przygotowanie praktyczne, zwłaszcza umiejętność kościelnej wymowy i katechizowania. Ta idea inspirowała nie tylko wielkich założycieli zakonów na Zachodzie: Benedykta i Augustyna, ale również wielu biskupów, którzy zaczęli gromadzić i formować swój kler w duchu zakonnym, tzn. wprowadzając do formacji takie elementy jak m.in.: wspólnota życia, zakonny porządek dnia oparty o rytm modlitwy wspólnotowej, pogłębione studium Pisma Świętego, kierownictwo duchowe. Prezentując obraz formacji kapłańskiej w starożytności chrześcijańskiej, nie sposób pominąć wkładu, jaki wnieśli do niej Ojcowie Kościoła. Ich wzór formacyjny polega głównie na tym, że są uprzywilejowanymi świadkami Tradycji jako ci, którzy wypracowali przejrzystą i niezawodną metodę teologiczną, podejmując racjonalną refleksję nad danymi Objawienia biblijnego w kontekście kultury grecko-rzymskiej. Jako mistrzowie formacji chrześcijańskiej, zakonnej i kapłańskiej wyróżniali się doskonałą znajomością natury ludzkiej, a zarazem mieli głęboki zmysł misterium i doświadczenia Boga. Reprezentowali także bogactwo kulturowe, duchowe i apostolskie, które czyni z nich wielkich nauczycieli Kościoła i ludzkości.
Słowa kluczowe: Kościół starożytny, stopnie święceń, modele i organizacja formacji kapłańskiej, Ojcowie Kościoła.
Cytowanie w formacie Bibtex:
@book{1,
author = "Adam Orczyk",
title = "Pedagogia wzoru jako model formacji duchownych w Kościele starożytnym.",
year = "2013",
}
Cytowanie w formacie APA:
Orczyk, A. (2013). Pedagogia wzoru jako model formacji duchownych w Kościele starożytnym. Warszawa: