Antypedagogika a cnoty i aretologia
[Antipedagogy versus virtues and aretology]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Cywilizacja (ISSN: 1643-3637)
Rok wydania: 2017
Numer czasopisma: 62
Strony od-do: 30-38
Streszczenie: Otaczająca nas rzeczywistość współczesnego świata z wielością zjawisk i procesów kulturowych może czasami prowadzić do zaskakujących konsekwencji czy przypadków, które ułatwiają zrozumienie czasem dość skomplikowanych problemów. Jednym z takich współczesnych zjawisk kulturowych, z pogranicza tradycyjnie rozumianej kultury - jako doskonalenia ducha ludzkiego - i techniki, rozumianej jako przekształcanie za pomocą narzędzi otaczającego świata materialnego w celu dostosowania go do potrzeb zasadniczo życia cielesnego, ale również po części duchowego człowieka, jest fenomen wirtualnej rzeczywistości czy cyberprzestrzeni, opisywany i analizowany w jednym z poprzednich numerów „Cywilizacji”. Zjawisko to, w którym na skalę masową uczestniczą przede wszystkim ludzie młodzi, ale także stopniowo coraz liczniejsi przedstawiciele starszego pokolenia, obrazuje i w sposób naoczny przedstawia niejako naturę pewnej choroby człowieka, która z mniejszym lub większym nasileniem w różnych okresach trapi jednostki, jak i całe społeczeństwa. Używając modnej terminologii można by ją określić jako wirtualizację (realnej) rzeczywistości, a posługując się terminami bardziej tradycyjnymi jako odrealnienie, utopizm, zatrata poczucia rzeczywistości (czy kontaktu z nią), odejście od prawdy, ucieczkę w marzenie, mit czy ideologię. Bowiem już w starożytności zauważono, że pierwszym i podstawowym zadaniem człowieka jako istoty rozumnej, racjonalnej (homo sapiens) jest rozpoznanie otaczającego świata, a po wtóre na bazie tego jakieś rozsądne ustosunkowanie się do niego i praktyczne znalezienie się w nim poprzez odpowiednie życie, tj. adekwatne do rozpoznanej rzeczywistości. Stąd wynikała podstawowa kategoria prawdy, jako właściwego rozpoznania rzeczywistości, czyli poznania tego, jak się rzeczy mają, jaki jest otaczający świat, kim jest człowiek, jaka jest jego rola, cel i przeznaczenie. Po wtóre z działaniem wiązała się kategoria dobra, szeroko rozumianego jako pewien cel do osiągnięcia czy zrealizowania, który jest człowiekowi potrzebny do spełnienia się – szczęścia. Podchodząc zdroworozsądkowo do kwestii adekwatności poznania, a więc jego prawdy, a także adekwatności działania do jego warunków i możliwości człowieka (czyli skuteczności, powodzenia), wydawać by się mogło, że sprawa jest dość prosta. Mianowicie prawidłowe rozpoznanie rzeczywistości i właściwe działanie gwarantuje powodzenie, osiągnięcie zamierzonych celów, a więc jakaś satysfakcję i zadowolenie ze spełnionego działania, a gdy dotyczy to całości życia i spraw ważnych, mówi się nawet o szczęściu człowieka – albo chwilowym, albo nawet o spełnieniu życia. W płaszczyźnie religijnej – a więc życia nadprzyrodzonego z Bogiem – o szczęściu wiecznym. Zasada ta jest dość oczywista w dziedzinie techniki i prostych spraw życia codziennego. Jeśli np. inżynier nie rozpozna natury materiału i reguł konstruowania rzeczy, jego wytwory okażą się niefunkcjonalne, narzędzia czy urządzenia nie zadziałają, szybko się popsują, most się zawali, itd. A podobnie rzecz się ma z prostymi działaniami: brak rozpoznania sytuacji na polu walki doprowadzi do klęski, nierozpoznanie zalet przeciwnej drużyny i jej taktyki doprowadzi do przegranej w meczu, nierozpoznanie kraju, do którego udaje się turysta i nieprzygotowanie do odmiennych warunków może spowodować pobłądzenie albo chorobę, a nawet śmierć. Co jednak w przypadku spraw bardziej skomplikowanych? Okazuje się, że proste do poznania są rzeczy i ich stany, procesy czy sytuacje takie, gdzie występuje dość ścisłe ich zdeterminowanie poprzez określone zasady ich działania czy ich wewnętrzną strukturę. Ich rozpoznanie to kwestia czasu, organizacji procesów poznawczych i kooperacji, a potem pozostaje już tylko znalezienie odpowiednich sposobów działania czy wykorzystania. W ten sposób mamy do czynienia z kumulatywnym rozwojem techniki, co daje człowiekowi powodzenie w coraz to liczniejszych dziedzinach, które swym wpływem obejmuje technika.
Słowa kluczowe: Antypedagogika, cnoty, aretologia, szczęście
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Zbigniew Pańpuch",
title = "Antypedagogika a cnoty i aretologia",
journal = "Cywilizacja",
year = "2017",
number = "62",
pages = "30-38"
}
Cytowanie w formacie APA:
Pańpuch, Z. (2017). Antypedagogika a cnoty i aretologia. Cywilizacja, 62, 30-38.