Jak to jest być filozofem, czyli o filozofach i filozofii
[How to Be a Philosopher Like?]

Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowany

Czasopismo: Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL - Lublin i Fundacji Jana Pawła II - Rzym (ISSN: 0860-8024)
Rok wydania: 2015
Tom: 28
Numer czasopisma: 4 (112)
Strony od-do: 19-39
Streszczenie: W niniejszym tekście rozpatruję naturę i ethos zawodu filozofa. Czynię to na tle dystynkcji między filozofią czystą (autoteliczną) a stosowaną (usługową). Pierwsza służy autonomicznym celom filozofii, druga zaś – innym dziedzinom wiedzy lub kultury: naukom szczegółowym (filozofia naukowa) lub szeroko pojętej humanistyce (filozofia humanistyczna). Za pierwszorzędny cel filozofii czystej uznaję budowanie światopoglądu. Radykalna dbałość o krytycyzm tego przedsięwzięcia doprowadziła do wyodrębnienia się z filozofii światopoglądowej filozofii technicznej jako swoistej sztuki racjonalnej analizy abstrakcyjnych problemów. Ponieważ za ideał uważam łączenie filozofii światopoglądowej i technicznej, ethos pracy filozofa wiążę z wysiłkami realizacji tego ideału. Wyróżniam trzy aspekty tego ethosu: deontologiczny, aretologiczny oraz utylitarny. W pierwszych dwóch występuje napięcie między – wymagającą cnoty mądrości – powinnością ujmowania całości lub naczelnych zasad rzeczywistości a – wymagającym błyskotliwych i plastycznych sprawności intelektualnych – postulatem maksymalnego krytycyzmu. Sądzę, że owo napięcie może zostać zniwelowane przez rozszerzenie tradycyjnie pojętej mądrości o umiejętność wyważania racji. Jeśli zaś chodzi o społeczną użyteczność pracy filozofa, to nie należy jej redukować do prowadzenia zajęć z logiki (jako przygotowanie do uprawiania nauki) lub historii filozofii (jako części historii kultury). Rola światopoglądu w życiu ludzkim sprawia bowiem, że pomoc w jego uświadamianiu i racjonalizacji jest największym dobrem, jakie filozofowie mogą ofiarować innym.
Słowa kluczowe: filozofia, typy filozofii, ethos filozofa, powinności, cnoty, pożytki


Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Jacek Wojtysiak",
title = "Jak to jest być filozofem, czyli o filozofach i filozofii",
journal = "Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL - Lublin i Fundacji Jana Pawła II - Rzym",
year = "2015",
number = "4 (112)",
pages = "19-39"
}

Cytowanie w formacie APA:
Wojtysiak, J. (2015). Jak to jest być filozofem, czyli o filozofach i filozofii. Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL - Lublin i Fundacji Jana Pawła II - Rzym, 4 (112), 19-39.