Czy zwierzęta mogą być religijne? O relacji: zwierzęta – człowiek – religia
[Can Animals Be Religious? On the Relationship: Animals – Humans – Religion]
Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowanyMiejsce: Lublin
Rok wydania: 2015
Tytuł publikacji: W poszukiwaniu osobliwości natury ludzkiej
Redaktorzy: Arkadiusz Gut, Zbigniew Wróblewski
Strony od-do: 155-178
Streszczenie: W niniejszym artykule bronię tezy, że zwierzęta nie mogą być (w ścisłym sensie) religijne. Mój argument na rzecz tej tezy składa się z następujących kroków. Zaczynam od fenomenologii religii opisującej główne cechy aktów religijnych. Skupiam się na następujących trzech z nich: (a) akty religijne odnoszą się do ‘przedmiotu’, który nie jest częścią fizycznego świata; (b) akty religijne zawierają wysoce skomplikowane symbole; (c) akty religijne zakładają bogate formy życia wewnętrznego (mentalnego). Wydaje się, że powyższe cechy mają charakter specyficznie ludzki oraz mogą stanowić dane wspierające dualistyczną antropologię, według której człowiek przekracza poziom swej zwierzęcości. Moja teza napotyka na trzy zarzuty: (i) niektórzy prymatolodzy odkryli quasi-religijne zachowania zwierzęce; (ii) niektórzy teoretycy religii podkreślają jej biologiczne korzenie; (iii) zwierzęca religijność dobrze pasuje do naturalistycznego obrazu świata. Jednakże na powyższe zarzuty można odpowiedzieć następująco: (i’) dane empiryczne o quasi-religijnych zachowaniach zwierzęcych są zbyt skromne, by mówić religijności zwierząt w ścisłym sensie; (ii’) biologiczne teorie religii są selektywne i redukcyjne, a ich empiryczne przewidywania są zbyt ogólnikowe; (iii’) najlepsze argumenty na rzecz naturalizmu są cyrkularne: dowodząc naturalizmu, zakładają go. Pomimo to nienaturalistyczni filozofowie religii i teologowie powinni w swych teoriach uwzględnić osiągnięcia współczesnej biologii. Płynie z nich lekcja, że jeśli zwierzęta odgrywają w świecie większą rolę niż dotąd myśleliśmy, ich pozycja w relacji religijnej (relacji do Boga) powinna być wyżej oszacowana.
Słowa kluczowe: fenomenologia religii, dualizm antropologiczny, religijność zwierząt, biologiczne teorie religii, krytyka naturalizmu, teologia zwierząt
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Jacek Wojtysiak",
title = "Czy zwierzęta mogą być religijne? O relacji: zwierzęta – człowiek – religia",
journal = "",
year = "2015",
pages = "155-178"
}
Cytowanie w formacie APA:
Wojtysiak, J. (2015). Czy zwierzęta mogą być religijne? O relacji: zwierzęta – człowiek – religia. , 155-178.