Panenteizm. W związku z poglądami Józefa Życińskiego, Charlesa Hartshorne’a i innych przedstawicieli „zwrotu panenteistycznego”
[Panentheism. In Reference to the Views of Józef Życiński, Ch. Hartshorne and Other Representatives of “the Panentheistic Turn”]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Roczniki Filozoficzne (ISSN: 0035-7685)
Rok wydania: 2012
Tom: 60
Numer czasopisma: 4
Strony od-do: 313-337
Streszczenie: W niniejszym artykule próbuję przedstawić główne źródła, odmiany, motywy oraz idee ruchu filozoficzno-teologicznego, określonego mianem „zwrot panenteistyczny”. Szczególną uwagę zwracam na analizy kombinatoryczne Ch. Harsthorne’a (oparte na „prawie biegunowości”) oraz na koncepcję „pola racjonalności” J. Życińskiego. Odróżniam pięć form lub dziedzin współczesnego panenteizmu. Pierwsza z nich – panenteizm lingwistyczny – używa przyimka w lub metafor przestrzennych do wyrażenia relacji między Bogiem a światem. Druga forma – panenteizm (między)kulturowy – jest rezultatem poszukiwań teologii wspólnej dla wielu różnych religii. Trzeci typ to panenteizm chrześcijański; interpretuje on niektóre główne dogmaty wiary chrześcijańskiej w duchu teologii kenotycznej. Wreszcie panenteizm ontologiczny – można go zdefiniować jako metafizykę (Boga i świata) wyrosłą z niemieckiego idealizmu oraz filozofii procesu. Jej najnowszą odmianą jest panenteizm naukowy oparty na idei emergencji. Po wprowadzeniu powyższych rozróżnień dokonuję porównania ontologicznego panenteizmu z teizmem klasycznym. Uważam, że między tymi stanowiskami zachodzą nieusuwalne różnice. Bronię także tezy, że główne argumenty, wysuwane przez panenteistów przeciw klasycznemu teizmowi, nie dostarczają wystarczających racji na rzecz preferowania ich poglądów.
Słowa kluczowe: panenteizm, klasyczny teizm, panteizm, Hartshorne, Życiński, teologia naturalna (filozoficzna)
Dostęp WWW: http://www.kul.pl/files/581/Roczniki_Filozoficzne/Roczniki_Filozoficzne_60_4_2012/Wojtysiak_313.pdf
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Jacek Wojtysiak",
title = "Panenteizm. W związku z poglądami Józefa Życińskiego, Charlesa Hartshorne’a i innych przedstawicieli „zwrotu panenteistycznego”",
journal = "Roczniki Filozoficzne",
year = "2012",
number = "4",
pages = "313-337"
}
Cytowanie w formacie APA:
Wojtysiak, J. (2012). Panenteizm. W związku z poglądami Józefa Życińskiego, Charlesa Hartshorne’a i innych przedstawicieli „zwrotu panenteistycznego”. Roczniki Filozoficzne, 4, 313-337.