Książka w kulturze sandomierskiego środowiska kolegiackiego do 1818 roku
[The book in the Sandomierz collegiata environment to 1818]

Książka naukowa recenzowana

Miejsce: Lublin
Rok wydania: 2013
Streszczenie: Sandomierz jest jednym z najstarszych miast w Polsce. Już Gall Anonim zaliczył go do głównych grodów królestwa sedes regni principales. W panoramie tego średniowiecznego miasta bardzo mocno zaznaczyła się obecność Kościoła. Wśród instytucji kościelnych największa rola przypadała kolegiacie i gromadzącemu się przy niej duchowieństwu. To środowisko tworzyły przez wieki osoby, z których wiele na trwale wpisało się w dzieje polskiej kultury. Uczestniczyli oni w różnym stopniu w kreowaniu nie tylko religijnego ale i kulturalnego oblicza tej grupy. Jednym z jego wymiarów było umiłowanie książki. Lista bibliofilów w gronie sandomierskich duchownych okresu staropolskiego jest długa. Książka odgrywała wielką rolę w ich życiu. Służyła w sprawowaniu liturgii i duszpasterstwie. Stanowiła źródło wiedzy i poznania. Generowała poczynania naukowe. Była wyznacznikiem prywatnych zainteresowań. Stawała się obecna na wielu płaszczyznach życia religijnego, osobistego i zawodowego. Wśród nich można wskazać etap jej produkcji, zarówno książki rękopiśmiennej jak i drukowanej, drogi wchodzenia w jej posiadanie (zakupy, wymiana, dary). Zaangażowanie z jakim je gromadzono, skutkowało wzmożoną troską o ich odpowiednie opracowanie i przechowywanie. Dla książek przygotowywano specjalne pomieszczenia, które były odpowiednio wyposażone w stosowne regały. Z zachowanych książek dowiadujemy się wiele na temat ich właścicieli. Informują nas o tym m. in. znaki własnościowe, spośród których najpopularniejsze były exlibris lub superexlibris. Księgozbiory były gromadzone nie tylko ze względu na ich wartość materialną, ale przede wszystkim ze względu na treści w nich zawarte. Możliwość wypożyczania książek z bibliotek publicznych, czy też użyczania ich sobie przez znajomych, stwarzała szansę zaznajomienia się z tekstem bez konieczności zakupu tytułu. Realizowano to przez lekturę, której ślady do dziś są widoczne na kartach niejednego dzieła. Jej wynikiem była także twórczość pisarska kanoników. Dzięki ich znajomości pośrednio uzupełniamy braki w zakresie poznania ich prywatnych księgozbiorów, z których z pewnością korzystali w trakcie przygotowywania swoich utworów. Ważna rola biblioteki w sandomierskim środowisku kolegiackim oddziaływała także na inne instytucje i ludzi Sandomierza. Tworzyli oni bardzo ciekawą mozaikę twórców i odbiorców tej formy kultury. Księgozbiory klasztorne i parafialne uzupełniały kolegiacki. Przebywając w kręgu silnego oddziaływania książki, sandomierskie mieszczaństwo posiadało doskonały wzór do naśladowania. Wzajemne relacje ubogacały i motywowały. Tym bardziej, że lokalne szkolnictwo zostało postawione na bardzo wysokim poziomie. W podsumowaniu stwierdzono, że miał Sandomierz w okresie staropolskim wyjątkowo bogate księgozbiory, co bez wątpienia dodawało walorów miastu. Zaś książka, tak ceniona w kolegiackim środowisku, odgrywała ważną rolę w życiu jej właścicieli na różnych płaszczyznach jej funkcjonowania.
Słowa kluczowe: Biblioteki kościelne, kolegiata sandomierska, kapituła, kanonicy

---

Cytowanie w formacie Bibtex:
@book{1,
author = "Tomasz Moskal",
title = "Książka w kulturze sandomierskiego środowiska kolegiackiego do 1818 roku",
year = "2013",
}

Cytowanie w formacie APA:
Moskal, T. (2013). Książka w kulturze sandomierskiego środowiska kolegiackiego do 1818 roku. Lublin: