Biskup, papieski inkwizytor i heretycy. Uwagi o dokumentacji procesów o herezję w księdze biskupa włocławskiego Zbigniewa Oleśnickiego (1473-1481)
[Bishop, papal inquisitor and heretics. Remarks on the records of heresy trials in the court book of Bishop Zbigniew Oleśnicki of Włocławek]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Roczniki Historyczne (ISSN: 0324-8585)
Rok wydania: 2023
Tom: 89
Strony od-do: 85-106
Streszczenie: W 1480 roku biskup włocławski Zbigniew Oleśnicki przeprowadził serię procesów o herezję przeciwko grupie mieszkańców Nowej Nieszawy i Inowrocławia, którzy w prywatnych domach przyjmowali Komunię pod dwiema postaciami. Przesłuchania oskarżonych o herezję i świadków rzuciły światło na recepcję poglądów husyckich wśród mieszkańców Kujaw, której początki sięgały lat dwudziestych XV wieku. Czynności procesowe prowadzone przez biskupa Zbigniewa Oleśnickiego i jego najbliższych współpracowników: oficjała i wikariusza generalnego in spiritualibus, a także członków włocławskiej kapituły katedralnej zostały zapisane na kilku kartach w pierwszej części najstarszej zachowanej księgi biskupów włocławskich, znajdującej się w Archiwum Diecezjalnym we Włocławku o sygnaturze 011. Mimo swojej skromnej objętości, ta dokumentacja procesowa stanowi jedno z najcenniejszych źródeł do badania wpływów husyckich na ziemiach polskich i z tego względu zasługuje gruntowne studia źródłoznawcze. Celem niniejszego artykułu jest analiza okoliczności powstania i charakteru tej dokumentacji, która rzuca światło na przebieg postępowanie inkwizycyjnego, a zarazem ukazuje, technologię rejestracji czynności procesowych. Fragmenty najstarszej księgi Zbigniewa Oleśnickiego wskazują na kluczową rolę biskupa, który osobiście prowadził przesłuchania i wyznaczał zadania swoim współpracownikom. Rzucają także światło na rolę papieskiego inkwizytora Wojciecha z Siecienia z krakowskiego konwentu dominikańskiego, który na końcowym etapie włączył się w prace biskupiego trybunału.
Słowa kluczowe: Husytyzm, inkwizycja, procesy o herezję, Zbigniew Oleśnicki młodszy, Kujawy
DOI: https://dx.doi.org/10.12775/RH.2023.05
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Paweł Kras",
title = "Biskup, papieski inkwizytor i heretycy. Uwagi o dokumentacji procesów o herezję w księdze biskupa włocławskiego Zbigniewa Oleśnickiego (1473-1481)",
journal = "Roczniki Historyczne",
year = "2023",
pages = "85-106"
}
Cytowanie w formacie APA:
Kras, P. (2023). Biskup, papieski inkwizytor i heretycy. Uwagi o dokumentacji procesów o herezję w księdze biskupa włocławskiego Zbigniewa Oleśnickiego (1473-1481). Roczniki Historyczne, 85-106.