Organy w bazylice OO. Bernardynów w Rzeszowie. Badania historyczno-instrumentoznawcze
[Pipe Organ in Bernardine church in Rzeszow. Historical and instrumentological research]
Artykuł nierecenzowany w wydawnictwie zbiorowymMiejsce: Kraków-Rzeszow
Rok wydania: 2015
Tytuł publikacji: Pięćsetlecie objawień Maryi w Rzeszowie (1513-2013)
Redaktorzy: Wiktor Tokarski, Aleksander Sitnik
Strony od-do: 323-335
Streszczenie: Kościół bernardynów w Rzeszowie miał w swej historii dwoje organów. O pierwszych nie mamy bliższych informacji. Drugie (obecne) wybudowane zostały w 1776 r. przez Wojciecha Szyplewskiego z Pilzna. Pierwotnie były to organy 12 głosowe, o 2 manuałach, bez pedału, z trakturą mechaniczną. Do dzisiaj zachował się z nich tylko oryginalny barokowy prospekt. Organy te były wielokrotnie remontowane i przebudowywane. Oto pięć najważniejszych remontów i zmian: W 1836 r. Tomasz Tuszyński z Jarosławia dodał Pedał z 3 głosami. W 1901 r. Aleksander Żebrowski ze Lwowa dodał 5 nowych głosów, kilka wymienił na romantyczne i zmienił klawiatury na chromatyczne. W 1932 r. kolejnej przebudowy dokonał Rudolf Haase ze Lwowa, który zmienił trakturę na pneumatyczną, wiatrownice na stożkowe, dyspozycje powiększył do 24 głosów. W latach 1973-74 Henryk Siedlar z Krakowa wstawił wolnostojący stół gry i zmienił lokalizację sekcji Man II, powodując szereg problemów brzmieniowych. W 2008 r. prospekt organowy został zakonserwowany i przemalowany przez Eweline i Marcina Gruszczyńskich. Kolorystykę prospektu dostosowano do przemalowanej wcześniej balustrady chóru organowego. W 2009 r. miała miejsce ostatnia przebudowa instrumentu, wykonana przez Adama Wolańskiego z Lubania. Wykonał nowe wiatrownice klapowo-zasuwowe, trakturę mechaniczną i stół gry. Zachował większość zabytkowych piszczałek, usunął 3 głosy, wstawił 3 nowe oraz wymienił na nowy prospektowy Pryncypał 8’. Obecnie dyspozycja liczy 24 głosy. Największą wartość zabytkową ma barokowy prospekt i kilka głosów organowych, w tym efekt basu akustycznego. Po ostatniej przebudowie organy wiele zyskały na jakości brzmienia i służą zarówno do liturgii jak i koncertów organowych.
Słowa kluczowe: organy, instrumentologia, muzykologia, akustyka, ochrona zabytków, reżyseria dźwieku
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Mieczysław Śmierciak",
title = "Organy w bazylice OO. Bernardynów w Rzeszowie. Badania historyczno-instrumentoznawcze",
journal = "",
year = "2015",
pages = "323-335"
}
Cytowanie w formacie APA:
Śmierciak, M. (2015). Organy w bazylice OO. Bernardynów w Rzeszowie. Badania historyczno-instrumentoznawcze. , 323-335.