Edukacyjne, społeczne i kulturowe uwarunkowania wykluczenia społecznego
[Educational, social and cultural conditionings of the social exclusion]
Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowanyMiejsce: Biała Podlaska
Rok wydania: 2011
Tytuł publikacji: Wykluczenie społeczne : czynniki ryzyka, profilaktyka, remedia = The social exclusion - factors of the risk, the prophylaxis, remedies
Redaktorzy: Elena Konovaluk, Stanisława Nazaruk, Marian Nowak
Strony od-do: 113-125
Streszczenie: Artykuł, nawiązując do dawnego rozumienia sytuacji wykluczenia społecznego i kulturalnego polegającego na nierówności w dostępie do pełnych praw w życiu społecznym i kulturze wskazuje na aktualne zróżnicowane i wieloaspektowe rozumienie wykluczenia społecznego. Według współczesnego rozumienia wykluczenia społecznego, jednostka lub grupa nie może wypełniać przynależnych jej zgodne z prawem ról społecznych, nie może korzystać z dóbr publicznych i infrastruktury społecznej, gromadzić zasobów i zdobywać dochodów w godny sposób. Jednostka lub grupa w takiej sytuacji znajdując się, doświadcza poczucia braku lub ograniczenia możliwości uczestnictwa, wpływania i korzystania z podstawowych instytucji publicznych i rynków, które powinny być dostępne dla wszystkich, a w szczególności dla osób ubogich. Sytuację te odzwierciedla z pozycji psychologii indywidualnej Alfreda Adlera kategoria logiki prywatnej powstającej na bazie kompleksu małowartościowości i błędnego realizowania zmysłu wspólnoty. Wykluczenie społeczne, jako efekt wadliwych relacji jednostki z otoczeniem społecznym, przez procesy naznaczania i wykluczania pewnych jednostek (lub też grup) przez społeczne otoczenie, rodzi w nich postrzeganie siebie jako kogoś pozbawionego możliwości równoprawnego uczestniczenia w życiu społecznym – z dążeniem do ograniczania do minimum swoich życiowych oczekiwań i otwiera swoisty błędny krąg relacji wiążących nierozerwalnie przyczynę trudnej sytuacji życiowej danej jednostki z jej skutkiem. Współczesna szkoła, która powinna włączać jednostki w życie społeczne i czynić je uczestnikami życia społecznego i kulturalnego, wydaje się wypełniać rolę przeciwną – wspierając i powodując utrwalanie się zjawiska wykluczenia społecznego już na poszczególnych etapach edukacji szkolnej, zarówno z racji nierówności w sytuacji rozpoczynania edukacji szkolnej, jak również segregowania, przenoszenia i repetowania oraz wydalania ze szkoły. Badania Zbigniewa Kwiecińskiego przedstawiają konkretnie ten proces w sytuacji polskiej szkoły na przestrzeni lat 1972 i po 1989 r. W ramach zapobiegania ekskluzji społecznej, podstawowym problemem marginalizacji nie jest sam brak dóbr, ale brak możliwości wpływu na własne życie, a także z nim związane niewystarczające uczestnictwo w życiu społecznym w takich obszarach jak szkolnictwo, pomoc społeczna, rynek pracy, ochrona zdrowia, zaangażowanie na rzecz okolicy, dzielnicy, regionu, czy państwa. Zapobieganie marginalizacji wymaga zaangażowania władz lokalnych (wraz z tzw. trzecim sektorem), przełamywania stereotypów i uprzedzeń wobec osób wykluczonych z życia społecznego oraz poszerzania zakresu społecznego zrozumienia dla złożoności problemów zjawiska wykluczenia, czyli zmiany świadomości otoczenia społecznego na rzecz pobudzania aktywności osób marginalizowanych.
Słowa kluczowe: wykluczenie, wykluczenie społeczne, edukacyjne i kulturowe uwarunkowania wykluczenia społecznego, sytuacja wykluczająca, jednostka wykluczana, integracja społeczna, zapobieganie wykluczaniu, zmysł wspólnoty, prywatna logika
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Marian Nowak",
title = "Edukacyjne, społeczne i kulturowe uwarunkowania wykluczenia społecznego",
journal = "",
year = "2011",
pages = "113-125"
}
Cytowanie w formacie APA:
Nowak, M. (2011). Edukacyjne, społeczne i kulturowe uwarunkowania wykluczenia społecznego. , 113-125.