Czy szkoła ma przekazywać wiedzę, czy też wychowywać?
[Is Conveying Knowledge the Only Task of the Contemporary School?]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: PAEDAGOGIA CHRISTIANA (ISSN: 1505-6872)
Rok wydania: 2012
Tom: 1
Numer czasopisma: 29
Strony od-do: 92-109
Streszczenie: Artykuł odnosząc się do zadań szkoły, koncentruje się na zadaniu nauczania i wychowania we współczesnej szkole. Sięgając do odległej przeszłości – czasów reformacji i idei predestynacji, obecnej także dzisiaj w niektórych odłamach protestantyzmu, autor przedstawia rzutowanie tej idei nie tylko na koncepcję człowieka w Europie, ale także koncepcję wychowania i przyjęcie lub odrzucenie tzw. „wychowalności”, na której m.in. Johan Friedrich Herbart (1776-1841) oparł możliwość budowania pedagogiki – jako dyscypliny autonomicznej. Przyjęcie tej idei predestynacji widoczne natomiast w znanych stanowiskach Jana Amosa Komeńskiego (1592-1670) i innych, zaznaczało się preferencją w przypisywaniu ważności, a nawet możliwości jedynie nauczaniu i skutkowało zawężeniem roli szkoły i lekcji jedynie do nauczania. Z kolei przyjęcie kategorii wychowalności i względnego indeterminizmu dla rozwoju człowieka – wolne od idei predestynacji – widoczne m.in. w nauczaniu i w tradycji edukacyjnej Kościoła katolickiego i Kościołów wschodnich, zaowocowało nie tylko stanowiskiem realizmu pedagogicznego, ale także przypisaniem szkole zadań zarówno wychowawczych jak i dydaktycznych. Artykuł wskazuje na ciągły wpływ tego podłoża teoretycznego i ideowego na podejmowane rozstrzygnięcia i istniejące modele współczesnej edukacji szkolnej. Wychodząc od antropologicznych i historycznych podstaw koncepcji wychowawczych i dydaktycznych, jeśli chodzi o zadania szkoły, artykuł wskazuje na przykładowe rozstrzygnięcia w zakresie relacji miedzy wychowaniem a nauczaniem, wyprowadza z nich konsekwencje dla współczesnych modeli pracy szkoły, z akcentem bądź na nauczanie (funkcja dydaktyczna), bądź też na nauczanie i wychowanie (funkcja wychowawcza i dydaktyczna), aby następnie zaprezentować modele koncepcyjne lekcji i pracy szkoły biorące pod uwagę zarówno wychowanie jak i nauczanie: 1) lekcja wychowująca (J.F. Herbart); 2) lekcja kształcąca (W. Klafki) i 3) życie lekcyjne/szkolne (C. G. Scheiberta). Wskazane modele mogą stanowić pomoc w realizowaniu zaleceń Podstawy programowej (zarówno poprzedniej jak i tzw. Nowej Podstawy Programowej), wskazujących nie tylko na wymóg nauczania, ale i wychowywania uczniów w polskiej szkole. Oba zaś zadania ujęte w szkole równolegle, jak wskazywał Benedykt XVI w swoim Liście do diecezji rzymskiej z 2008 r. mogą stanowić odpowiedź na „pilną potrzebę wychowania”, przezwyciężając błędne ograniczanie się jedynie do przekazywania uczniom umiejętności lub zdolności działania, a pragnienie szczęścia młodych pokoleń chcąc zaspokajać przez rzeczy natury konsumpcyjnej. W ten sposób papież z pozycji Kościoła katolickiego, kolejny raz i konsekwentnie do stanowiska obrony człowieka jako osoby, znanego z historii, przeciwstawia się uszczuplaniu i zawężaniu zadań szkoły oraz upomina się o bardziej ewidentną realizację funkcji wychowawczej, a nie tylko dydaktycznej we współczesnej szkole.
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Marian Nowak",
title = "Czy szkoła ma przekazywać wiedzę, czy też wychowywać?",
journal = "PAEDAGOGIA CHRISTIANA",
year = "2012",
number = "29",
pages = "92-109"
}
Cytowanie w formacie APA:
Nowak, M. (2012). Czy szkoła ma przekazywać wiedzę, czy też wychowywać?. PAEDAGOGIA CHRISTIANA, 29, 92-109.