Idea Rex regum Dominus dominantium jako czynnik kształtujący ikonografię Jezusa w sztuce chrześcijańskiego Zachodu
[The Idea of Rex regum Dominus dominantium as the Factor Shaping Ikonography of Jesus in Christian Art in the West]
Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowanyMiejsce: Lublin
Rok wydania: 2009
Tytuł publikacji: Ewangelia o Królestwie
Redaktorzy: Antoni Paciorek, Andrzej Czaja, Antoni Tronina
Strony od-do: 545-562
Streszczenie: Jezus jako Pan, Władca, Król, stał się inspiracją dla artystów już w okresie wczesnochrześcijańskim i od IV w. jest nieprzerwanie i w różnorodny sposób obecny w ikonografii. Królewskość Jezusa może być interpretowana przez artystów jako przejaw mocy: w działaniu, wykonywaniu określonych gestów, lub też zamknięta w atrybutach, czyli konwencjonalnych znakach. Może także zostać wprowadzona do obrazu za pomocą biblijnego cytatu Rex regum, Dominus dominantium (1 Tm 6, 15 n. oraz Ap 19, 16). Zdanie, cytowane dosłownie bądź parafrazowane, staje się w obrazie enklawą semantyczną o bardzo silnej wymowie, bywa że jedynym odniesieniem do idei Chrystusa Króla obecnym w danym wizerunku. Powstawały wizerunki, których zasadniczym celem była prezentacja Chrystusa jako Króla, przy czym zależnie od epoki i jej ikonosfery, różne aspekty tej idei wysuwały się na plan pierwszy. Częściej jednak wizerunki Chrystusa, które funkcjonowały jako odrębne typy ikonograficzne, wtórnie wiązano z ideą królewskiej godności Jezusa. Nie naruszając zasadniczo ich kompozycji i nie unieważniając pierwotnego przesłania wizerunku, wzbogacano ikonograficzny przekaz, wchodząc w ścisły związek ideowy z prezentowanym w danym typie ikonograficznym przekazem treściowym. W tym drugim przypadku słuszniejsze wydaje się mówienie o idei królewskiej zawartej w przedstawieniu, niż o wizerunkach Chrystusa Króla. Jako przykłady można wskazać Chrystusa Ukrzyżowanego w koronie na głowie, Maiestas Domini ze słowami Rex regum… na otwartej księdze, czy też nowożytne wizerunki Serca Jezusa. Odrębną grupę ikonografii tworzą sceny Koronacji Maryi oraz przedstawienia Chrystusa Króla zestawiane z Maryją Królową. Zauważyć należy także realizacje artystyczne o charakterze jednostkowym, wyróżniające się oryginalną ikonografią, których nie sposób rozpatrywać w kategoriach typów ikonograficznych.
Słowa kluczowe: ikonografia chrześcijańska, ikonografia Jezusa Chrystusa
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Aneta Kramiszewska",
title = "Idea Rex regum Dominus dominantium jako czynnik kształtujący ikonografię Jezusa w sztuce chrześcijańskiego Zachodu",
journal = "",
year = "2009",
pages = "545-562"
}
Cytowanie w formacie APA:
Kramiszewska, A. (2009). Idea Rex regum Dominus dominantium jako czynnik kształtujący ikonografię Jezusa w sztuce chrześcijańskiego Zachodu. , 545-562.