Filantropia czy sprawiedliwy podział? Od kontradyktoryjności do wzajemnego uwa-runkowania. Perspektywa teologicznomoralna
[Philanthropy or just distribution? From adversarial to mutual conditioning. The theological and moral perspective]
Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowanyMiejsce: Lublin
Rok wydania: 2023
Tytuł publikacji: Filantropia czy sprawiedliwy podział?
Redaktorzy: Antoni Dębiński Magdalena Pyter Bożena Czech-Jezierska
Strony od-do: 113-138
Streszczenie: Filantropia czy sprawiedliwy podział? – namysł teologa najgłębszą perspektywę teoriopoznawczą nad obu dialektycznie ukierunkowanymi pojęciami odnajdzie, wpisując je w szerszą relację między miłością a sprawiedliwością. Inspirowała ona zarówno autorów biblijnych, była przedmiotem sporów aretologicznych, znajdowała także swoje echo w traktatach De Iustitia oraz De Iustitia et Iure. Z kolei u progu rerum novarum związanych z przemianami, jakie miały miejsce w XIX wieku, nietzscheański immortalizm i egocentryzm dezawuujące etykę miłości i miłosierdzia, a także marksistowska walka o sprawiedliwość deprecjonujące idee miłości i miłosierdzia jako motorów ludzkiego działania, doprowadziły nie tylko do istotnego zubożenia humanizmu jako postawy życia społecznego, ale także do zakwestionowania konsekwentnie podkreślanej przez katolicką teologię, a następnie przez społeczną naukę Kościoła konieczności oparcia życia społecznego nad obu ściśle ze sobą powiązanych zasadach sprawiedliwości i miłości. Stało się to ożywczym impulsem do pogłębionych badań nad tą tematyką. Podjęta refleksja jest w pierwszej kolejności próbą reinterpretacji wzajemnych powiązań między sprawiedliwością a miłością w odniesieniu do klasycznych źródeł teologicznych, a więc Biblii, tradycji teologicznej, nauczania Kościoła, a także z uwzględnieniem wkładu myślicieli chrześcijańskich, w tym zwłaszcza Paula Ricoeura. Pozwoli to wpierw zrozumieć i wyjaśnić różnice między sprawiedliwością a miłością, a następnie pokazać wzajemne uwarunkowanie do tego stopnia, że nie można być w pełni sprawiedliwym bez miłości, ani też nie ma prawdziwej miłości, filantropii i a nawet miłosierdzia bez sprawiedliwości. Choć sprawiedliwość jest fundamentem ładu społecznego, nie można jedynie na niej zbudować takiej wspólnoty ludzkiej, która prowadziłaby do prawdziwego braterstwa pomiędzy ludźmi. Jeśli miłość nie stanie się „duszą” całego porządku społecznego, to nigdy nie da się zbudować prawdziwej communio personarum. Z uwagi na to, że pytanie o wzajemną relację między filantropią a sprawiedliwym podziałem nie jest pytaniem czysto spekulatywnym, teoretycznym, dotyka bowiem jednego z najważniejszych zagadnień życia codziennego, szczególnie w skali społecznej, przyjdzie także przede wszystkim w nawiązaniu do encykliki „Dives in misericordia” Jana Pawła II pokazać współczesne drogi i sposoby synergiczności filantropii i miłości społecznej oraz sprawiedliwości. Za kluczowe w tym kontekście należy uznać potrzebę miłosierdzia w życiu społecznym (społeczny wymiar miłosierdzia), powiązanie społeczeństwa obywatelskiego z logiką daru, ponowne rozważenie znaczenia pojęcia „sprawiedliwości społecznej” oraz nowy wymiar braterstwa.
Słowa kluczowe: sprawiedliwość, miłość, miłosierdzie, miłość a sprawiedliwość, filantropia, godność osoby ludzkiej
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Jerzy Gocko",
title = "Filantropia czy sprawiedliwy podział? Od kontradyktoryjności do wzajemnego uwa-runkowania. Perspektywa teologicznomoralna",
journal = "",
year = "2023",
pages = "113-138"
}
Cytowanie w formacie APA:
Gocko, J. (2023). Filantropia czy sprawiedliwy podział? Od kontradyktoryjności do wzajemnego uwa-runkowania. Perspektywa teologicznomoralna. , 113-138.